Mesečni iznos penzije svakom korisniku određuje se na osnovu trajanja penzijskog staža koji je navršio, kao i na osnovu podataka o njegovim ostvarenim zaradama i naknadama koje su registrovane u matičnoj evidenciji. Međutim, nekada mesečni iznos penzije određen na ovaj način bude nizak, u toj meri da bi korisnik koji bi primao takvu penziju bio doveden u težak materijalni položaj.
Iz tog razloga, Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju propisan je najniži iznos čeka, odnosno minimum koji se mora isplaćivati korisniku penzije bez obzira na to koliko staža i kakve zarade je ostvario u svojoj radnoj karijeri.
Od uvođenja u pravne propise, najniži iznos penzije određivan je na različite načine. U ranijim propisima zavisio je od trajanja navršenog staža, te su penzioneri sa dužim stažem imali i viši zagarantovan iznos penzije. Počev od 1. januara 2002, ova praksa je napuštena pa svi imaju pravo na jednak najniži iznos penzije.
– Tada je propisano da je najniži iznos penzije jednak 20 odsto prosečne zarade u Republici u prethodnoj godini, da bi od 1. januara 2006. bio uvećan na 25 procenata, da bi važećim zakonom, korisnicima iz kategorije osiguranika zaposlenih, samostalnih delatnosti, kao i za profesionalna vojna lica, najniži iznos vanredno bio usklađen od 1. januara 2011. godine. Tako određen iznos se dalje usklađuje u skladu sa propisima i na kraju 2023. je iznosio 21.766,26 dinara – kažu u PIO.
Najniža penzija za poljoprivrednike je utvrđen u visini 20 odsto prosečne zarade iz prethodne godine, a takođe je prema odredbama Zakona vanredno usklađen od 1. januara 2011. godine. Tada je poljoprivrednicima propisana najniža penzija od 9.000 dinara i od tog datuma se dalje usklađuje.
– U decembru 2023. ona iznosi 17.112,14 dinara. Oba iznosa uvećana su već početkom 2024. godine, prema najavljenom povećanju penzija od 14,8 odsto. Кao što smo rekli, najniži iznos penzije isplaćuje se onim korisnicima kojima je primenom zakonskih odredbi određena penzija u iznosu koji je niži od ovih, garantovanih iznosa. Međutim, postoje okolnosti zbog kojih to nekada nije moguće.
VISINA ČEKA
Visina inostrane penzije obračunava se prema važećem deviznom kursu na dan ostvarivanja prava. Кako se pravni propisi u Srbiji i drugim državama razlikuju, dešava se i da penzioner ne ostvari pravo na penziju u Srbiji i u drugoj državi istog dana. Ukoliko je inostrana penzija ostvarena posle one u Srbiji, obračunaće se njena visina u dinarskoj vrednosti na dan priznavanja prava. Zatim se, od tog dana, ponovo odlučuje o najnižem iznosu. Moguće je da se korisniku dodeli razlika do najnižeg iznosa penzije ili da se isplata najnižeg iznosa potpuno obustavi.
Na isplatu najnižeg iznosa penzije može da utiče prebivalište penzionera kao i to da li ga je ostvario u inostranstvu. Naime, Zakonom o PIO je propisano da se najniži iznos penzije korisniku isplaćuje samo ako zbir penzije koja je određena u Srbiji i one koju dobija iz inostranstva nije veći od propisanog najnižeg iznosa. Ukoliko je veći, onda se isplaćuje samo ček određen prema opštim zakonskim propisima, na osnovu ostvarenog staža i zarada. U slučaju da je zbir penzija manji od najnižeg iznosa, dobija se razlika do najnižeg iznosa penzije, odnosno zbir čekova biće onoliki koliki je propisani najniži iznos penzije.
Ako se osoba koja koristi najniži iznos preseli iz Srbije u inostranstvo, u obavezi je da o toj promeni odmah obavesti Fond. To se čini u cilju dalje isplate, a u protivnom može da dođe do znatnih preplata i neugodnih situacija za korisnika koji mora preplaćeni iznos da vrati.
OGRANIČENA I NAJVIŠA PENZIJA
Osim garantovanog, najnižeg iznosa penzije, Zakon o PIO uređuje i pitanje najvišeg, maksimalnog iznosa penzije koji se može odrediti. Prema važećim propisima, maksimum je određen tako što pri utvrđivanju visine penzije lični koeficijent može da iznosi najviše 3,8. Uz trajanje penzijskog staža od 45 godina, na koliko zakon ograničava obračun, to znači da ček trenutno može da bude najviše 200.475,27 dinara.
Najčešća preseljenja korisnika su u neku od država nastalih na prostoru bivše SFRJ, a svi sporazumi zaključeni sa tim državama sadrže upravo ovu odredbu To znači, da ako bi se penzioner sa minimalnom penzijom preselio iz Srbije, recimo, u Bosnu i Hercegovinu, njemu bi se od dana promene prebivališta obustavila isplata. Isto će se desiti i ako on ovlasti nekoga da prima novac umesto njega u Srbiji, odnosno neće imati pravo „minimalac“.
Pored navedenih ograničenja, postoji i ograničenje na nivou svake pojedinačne godine prema kome godišnji lični koeficijent ne može da bude viši od petostrukog iznosa prosečne zarade u Republici.
UDARNA VEST.rs(kurir)
